Wat is overgewicht

Obesitas is overgewicht veroorzaakt door een teveel aan lichaams vet. Meestal uitgedrukt in BMI, de body-mass-index. Een BMI boven de 30 wordt obese genoemd, tussen de 25 en de 30 heet overgewicht, boven de 40 is ernstig obese en boven de 50 wordt morbide obesitas genoemd.

Lichaamsvet is een endocrien orgaan, een hormonen producerend orgaan. Vetcellen scheiden verschillende proteïnen en meloculen uit. Hiermee communiceert het lichaamsvet met de rest van het lichaam vooral het endocriene systeem (hormoonstelsel) en het centraal zenuwstelsel.

Niet alleen de hoeveelheid lichaamsvet is van belang (BMI) ook de locatie waar het vet zich ophoopt is van belang.

Buikvet (abdominaal vetweefsel) is schadelijker voor de gezondheid als vetophoping op bijvoorbeeld de heupen. Buikvet is met nam schadelijk omdat het is geassocieerd met hart- en vaataandoeningen en diabetes type 2.

Het buikvet “produceert” vetzuren, cytokinen (ontstekingen) en hormonen die worden opgenomen door de lever. Dit beïnvloedt de produktie van VLDL cholesterol en insuline.

Vetcellen en hormonen

Een baby wordt geboren met een bepaalde hoeveelheid vetcellen. In een gezond persoon neemt de hoeveelheid vetcellen toe tot aan de volwassenheid, daarna neemt de hoeveelheid cellen af. Als een persoon aankomt zullen de vetcellen groter worden. Als een persoon afvalt zullen de vetcellen weer krimpen. Maar als de bestaande hoeveelheid vetcellen “vol” zitten, en de persoon blijft aankomen,  worden er nieuwe vetcellen aangemaakt. Het lichaam kan niet zelf vetcellen afbreken. Bij afvallen krimpen de vetcellen, maar het aantal vetcellen blijft gelijk. Dit maakt afvallen tot een permanente uitdaging.

Vetcellen produceren het hormoon leptine als iemand teveel eet. Leptine laat de hersenen weten om te stoppen met eten. Personen met overgewicht ontwikkelen een leptine resistentie. De hersenen reageren minder op de verhoogde waarschuwende niveaus aan leptine. De hersenen ontvangen dan geen signaal om te stoppen met eten. De leptine is steeds minder effectief in het afremmen van de eetlust en het verhogen van het metabolisme.

Overgewicht door ontstekingen

Twee andere chemicaliën die vetcellen produceren in obese personen zijn; TNF-alpha en en interleukine-6 (IL-6). Deze stoffen kunnen ontstekingen veroorzaken en spelen een rol in het onstaan van insuline-resistentie (een belangrijke component van het metaboolsyndroom en diabetes type-2).

De ontstekingen leiden ook tot een leptine-resistentie. Een vicieuze circel die leidt tot meer overgewicht.

Het hormoon adiponectine is bij obese personen laag. Dit hormoon helpt de cellen om gevoelig te zijn voor insuline. Dit hormoon beschermt daarmee tegen insulineresistentie. Insuline resistentie speelt een belangrijke rol bij het ontstaan van obesitas.

Obesitas kan leiden tot; hoge bloeddruk, metabool syndroom, diabetes type 2, hart-ziekten, beroerte, lever-vervetting, dementie, depressie, kanker, arthritis, galblaas-ziekten, onvruchtbaarheid, incontinentie, chronisch nierfalen, dood.

Wat veroorzaakt obesitas?

De uitleg dat de energiebalans (de inname van voeding uitgedrukt in calorien en de verbranding van energie uitgedrukt in calorien) niet goed is klopt. Als een lichaam meer energie ontvangt dan gebruikt wordt er energie opgeslagen als lichaamsvet. Maar de energiebalans is niet de enige factor.

Twee mensen die hetzelfde eten (inname) en dezelfde activiteit (verbranding) verrichten kunnen een verschillende lichaamsgewicht hebben en een andere samenstelling van dat gewicht.

Factoren die bijdragen aan obesitas;

• Fysieke inspanning
• Slecht (arm) dieet
• Gebrek aan voedingsvezel
• Voedsel-additieven (E-nummers)
• De voedingsindustrie
• Insuline resistentie
• Chronische ontstekingen
• Leptine resistentie
• Laag seotonine gehalte
• Dysbiose (onbalans in darmflora/microbioom)
• Stress
• Slaapgebrek
• Bepaalde ziekten en aandoeningen
• Bepaalde medicatie
• Economische omstandigheden
• Pesticiden
• Slechte eetgewoonten
• Aanleg (genen)
• Cultuur en familie

Voeding en overgewicht

Energie rijke voeding (rijk aan vet en snelle koolhydraten) is overal aanwezig en goedkoop. Het aanbod van voeding stuurt de consumptie, zo zijn consumenten die dicht bij een gezonde winkel (reform bijvoorbeeld) wonen minder obese.

Goedkoop energierijk voedsel wordt gekocht en geconsumeerd door consumenten met minder koopkracht. Suiker (fructose) in frisdrank is een hoge risico-factor.

Bij obese mensen is bijna altijd sprake van een gebrek aan voedingsvezels in het dieet.  Gemiddeld 10 gram in plaats van de gewenste 35 tot 40 grm per dag. Voldoende vezels zorgen voor verzadiging, controleren het bloedsuiker en zorgen voor een goede stoelgang.

Ontstekingen

Chronische (stille) ontstekingen kunnen voortkomen uitverschillende bronnen. Het dieet is een belangrijke bron. Een slecht (arm) dieet bevat te weinig ontstekingsremmende omega-3 vetzuren, te weining vezels en te weinig antioxidanten uit fruit en groente. Andere veroorzakers van ontstekingen zijn; stress, toxinen (vergiftiging), te weinig bewegen en darmontstekingen.

Serotonine en overgewicht

Bij een dieet met te weinig tryptofaan is er te weining van dit aminozuur in de hersenenen. Dit leidt tot een verlaagd niveau van serotonine. Ook een onbalans in de darmflora kan leiden tot een te laag niveau tryptofaan en daarmee te weining serotonine. De darmflora laat de hersenen denken dat het lichaam uithongert. Dit leidt tot een hogere eetlust en trek in suiker. Er ontstaat een suikerverslaving omdat suiker direct de opname van tryptofaan stimuleert in de hersenen, wat leidt tot een hoger niveau van het geluks-hormoon serotonine.

Darmflora en overgewicht

De darmflora speelt een belangrijke rol bij vergewicht. Er is een verschil in darmflora tussen dikke en slanke mensen. De gedachte is dat de bacterien in de darmflora van mensen met overgewicht meer energie uit de voeding halen.

Zwangerschap

Vrouwen die tijdens hun zwangerschap suppleren met lactobacillen en bifidobacteriën hebben 1 jaar na de geboorte minder buikvet.

Mondflora

Er zijn relaties aangetoond tussen tandvlees-problemen ( dus meer bacteriën in de mond), de darmflora en overgewicht.

Stress en overgewicht

Stress is betrokken bij overgewicht doordat het de produktie van cytokinenstimleert. Sociale stress leidt tot een toename van het buikvet. Langdurige stress leidt tot verhoogd niveaus cortisol. Chronisch verhoogde cortisol waarden leiden tot een verhoging van het bloedsuiker. De afbraak van spieren, en de opslag van meer vet rond de buik.

Slaapgebrek en overgewicht

Mensen die te weinig slapen hebben een hoger BMI. Slaaptekort beïnvloedt de hormonen en stress, beiden leiden tot gewichtstoenamen. Er lopen verschillende onderzoeken over dit onderwerp.

Medicatie

Sommige medicijnen kunnen overgewicht stimuleren;

o.a  Anticonceptie, antidepressiva, antipsychotica, lithium, corticosteroïden, insuline, beta blockers.

Aandachtig eten, mindfull eten

Mindfull eten, dus met aandacht voorkomt overgewicht veroorzaakt door “automatisch” eten, waar vaak teveel wordt gegeten.

Familie, genen en aanleg

Binnen families lijkt overgwicht overerfbaar. Maar zijn het de genen of is het gedrag dat wordt gekopieerd? Genen kunnen wel invloed hebben op het metabolisme en de plaats waar het lichaam vet opslaat.

Symptomen van overgewicht

De belangrijkse symptomen zijn duidelijk zichtbaar. Maar er zijn meer gevolgen; slapeloosheid, snurken, rugpijn, overmatig zweten, huiduitslag, buiten adem zijn bij lichte inspanning, vermoeidheiden depressie.

Diagnose

Naast het bepalen van het BMI;

Bloeddruk, bloedvetten, cholesterol, bloedsuiker, leverfunctie, nier-functie, schildklier-functie, hormoon-profiel, fysieke activiteit.

Medische aanpak

De eerste stap is het aanpassen van de lifestyle en het verhogen van de fysieke inspanning (sport). Minimaal 30 minunten matige inspanning extra per dag.  Calorierestrictie (500 kcal minder per dag) levert op de lange duur goede resultaten op. Wordt er nog minder gegeten dan reageert het lichaam met meer hongergevoel, meer vetopslag en een lagere verbranding.

Veel fruit en vezelrijke voeding, 20% van de energie in de vorm van proteïnen, minder dan 20% van de energie uit vet (wel omega-3), minder dan 5% suiker, dus wel complexe koolhydraten.

Er zijn veel verschillende succesvolle dieeten. Bijvoorbeeld plantaardige maaltijdvervangers

Medicijnen

Medicijnen voor gewichtsafname richten zich op het creeeren van een verzadiging, verminder van eetlust, en het verminderen van de opname van vet uit voeding.

Aanpak overgewicht

in juli 2018 hebben wij onderzocht wat de succesfactoren zijn van de beste afslank-programma’s. Onze conclusie is dat het stimuleren van lipolyse (vetverbranding) de enige methode is die bijdraagt aan duurzaam gewichtsverlies.

Wij combineren intermittent fasting met lipolyse door meer proteïnen te consumeren, meer te sporten en door alleen van 12:00 tot 20:00 uur te eten. Meer weten over deze aanpak? Lees hier alles over het 12-20-dieet.

Lees hier meer over maaltijdvervangers.